Pobjeda Bosanskog Petrovca

Zamisli, u tvoj grad dođe neko ko želi da spaljuje medicinski, farmaceutski i životinjski otpad. Zamisli, želi da spaljuje otpade nedaleko od vodozaštitne zone. Zamisli, ujedine se ekolozi, građani, ujedini se i politika - braniš svoj grad i pobijediš.

Foto: Sanja Stojanović

Bosanski Petrovac se između planina Osječenice, Klekovače i Grmeča na nadmorskoj visini od 664 m. Kao naselje je postojao i u rimsko doba kao raskrsnica puteva Rimskog carstva, a Konstantin Porfirogenet ga spominje već 950. godine pod nazivom Pset.

Sanja Stojanović je predsjednica kluba ekstremnih sportova “Crni Vrh” iz Bosanskog Petrovca, aktivistica u više nevladinih udruženja. Zaljubljenik u prirodu, planine i principe. Sanja je među prvima digla glas protiv ideje spalionice u njenom mjestu. Bilo je to još u decembru 2019. godine. “Sve je krenulo preko društvenih mreža. U početku nisam ni znala dovoljno o opasnostima koje nose takvi objekti. Počele su pristizati informacije sa svih strana, a kako su informacije pristizale rasla je i bojazan da bi se tako nešto moglo desiti mom Bosanskom Petrovcu. Poprilično smo se brzo organizovali, uspješno smo skupili skoro 700 potpisa građana, što je za ovako malu lokalnu zajednicu izuzetno ozbiljan broj”, objašnjava Sanja i dodaje kako je sreća u nesreći bilo to što je izborna godina.

„Paralelno sa građanskom pobunom, alarmirali smo i ekološke organizacije, koje su nam rado izašle u susret. Krenula su stizati pisma na adresu Opštine i Skupštine opštine Bosanski Petrovac, gdje se jasno daje do znanja da su ekolozi iz drugih gradova uz građane. Stvorila se atmosfera, za koju nisam sigurna da li je rezultat zdravog rezonovanja lokalnih političara ili toga što niko od političara nije smio stati nasuprot građana, mada su neki od njih bez ikakvog protivljenja prihvatili pismo u kom investitor nagovještava svoje planove i spalionicu.”

Od velike važnosti su nam bili i mediji koji su pomogli da se čuje glas građana, tako da je praktično podrška sa vremenom rasla, međutim investitor nije odustajao. Ne bih da komentarišem direktne razgovore sa investitorom, ali vjerujem da je naučio lekciju na temu - kako to izgleda kada žena brani svoju kuću.

Čitav slučaj su pratile brojne komplikacije, ali jedna od važnijih stvari je to što smo uz pomoć stručnih pojedinaca i organizacija, stanovništvu uspjeli argumentovano objasniti koje posljedice nosi sa sobom takav projekat. Tu smo zahvalni Centru za životnu sredinu iz Banjaluke, prije svega jer shvataju da je spaljivanje otpada prevaziđen pristup tematici otpada, koji umjesto da se posmatra kao sirovina, posmatra se kao smeće. Pored naše borbe, vjerujem da smo uspjeli podići svijest ljudi i van Bosanskog Petrovca, jer bilo kakva rješenja koja nisu ekološki prihvatljiva, održiva, ekonomična i što je na kraju krajeva najvažnije bezbjedna nisu prihvatljiva ni pod kojim uslovima. Uostalom procjene Svjetske banke govore da su spalionice najskuplji vid upravljanja otpadom ukoliko se ispoštuju svi potrebni uslovi. Zadržaću za sebe šta mislim o investitorima koji žele da zarađuju novac na takav način, a ono što sam uvjerena je da se spalionicama kakva je planirana, ne spaljuje samo medicinski, farmaceutski i životinjski otpad, već se spaljuje i budućnost svih onih koji tu žive.

Građani su pobijedili, Bosanski Petrovac je pobijedio, zvanično onda kada je Skupština opštine Bosanski Petrovac donijela zaključak o obustavljanju radova, ali pobjeda je uslijedila mnogo ranije - a to je onda kada su građani uzeli stvari u svoje ruke.“